Bạn có đang ép con học không?

Con bạn có đang  bị “cưỡng bức học tập”?

Trong một thế giới ngày càng cạnh tranh khốc liệt, các bậc cha mẹ bị ám ảnh quá mức bởi mối liên hệ giữa thành tích học tập và thành công, điều đó tạo nên những hiện tượng khá đặc thù hiện nay. Tôi thường gọi đó là “đưa con lên chuyến tàu ma ám”. CON TÀU MA ÁM, là một chuyến tàu đạn đạo văn hóa với tốc độ và sức mạnh khủng khiếp đánh sập mọi thứ trên đường đi của nó. Mặt bên của nó được in dòng chữ: “Cha mẹ phải làm cho con cái hạnh phúc và thành công 24/7 và 365 ngày/năm.”

Các bậc cha mẹ trong “Chuyến tàu ma ám” làm bất cứ điều gì cần thiết để thúc đẩy và thúc + đẩy con cái họ thành công. Thành công phải đến nhanh nhất, rực rỡ nhất, hoành tráng nhất. Chỉ có mục tiêu duy nhất, có nó hoặc không có gì, đó là mục tiêu: thành công (thành công được định nghĩa là một đứa trẻ thông minh, hấp dẫn, thành đạt, kết nối với thế giới rộng lớn và xuất sắc trong bất cứ việc gì chúng làm).

Để đạt được mục tiêu này rất nhiều bậc phụ huynh (và cả sự giúp sức của giáo viên, nhà trường và các tổ chức kinh doanh giáo dục) sử dụng đến “Ép buộc học tập” như là một giải pháp hiệu quả. Có nhiều cách để phụ huynh hay giáo viên ép đứa trẻ học đó có thể đơn giản là dùng sự đe dọa vũ lực hay trừng phạt để ép hoặc đôi khi bằng các biện pháp kín đáo, tinh tế hơn bằng cách dùng tình cảm như dọa rút lại tình yêu, bỏ rơi hay các phương pháp thao túng khác. Bằng cách đó trẻ có thể vì sợ hãi, vì lo lắng hay vì cảm giác tội lỗi mà miễn cưỡng ngồi vào bàn học.

Tất nhiên, không có gì sai khi thực tế, con cái, thiếu niên của chúng ta là những cá nhân chưa trưởng thành, vì vậy việc học của họ cần những động lực và áp lực bên ngoài nhất định để thúc đẩy họ học tập. Động lực bên ngoài từ cha mẹ và giáo viên có thể giúp học sinh nâng cao hiệu quả học tập. Nhưng khi lực đẩy bên ngoài vượt quá giới hạn và trở thành một sự ép buộc tột độ thì động cơ học tập bên trong của học sinh bị bỏ qua rất nhiều và ý nghĩa học tập của học sinh bị xa lánh. Nếu việc học của học sinh chỉ được duy trì bằng sự bắt buộc bên ngoài thì sẽ bóp nghẹt hứng thú của học sinh, gò bó tư duy, xóa bỏ bản chất và khai thác quá mức tiềm năng của các em.

Hậu quả của “ép buộc học tập” đã được cảnh báo tới phụ huynh cũng như giáo viên (xem bài liên quan: 24 hậu quả của việc épcon học), tuy nhiên nhiều cha mẹ vẫn ép con học chỉ đơn giản là vì “không biết” việc mình làm là ép buộc con học. Trên cơ sở đó, bài viết này nhằm giúp phụ huynh và giáo viên hiểu được những biểu hiện, hình thức ép buộc học tập, qua đó hạn chế thực hành các hành vi có hại này, hình thành tư tưởng giáo dục đúng đắn, áp dụng phương pháp giáo dục đúng đắn để hướng dẫn học sinh học tập hiệu quả.

4 Biểu hiện của việc “học tập bắt buộc”

“Ép buộc học tập”, “Ép học” hay “Cưỡng bức học tập” là những cách gọi khác nhau để đề cập đến hiện tượng khi một số học sinh bị phụ huynh và giáo viên ép học, bất kể mong muốn của bản thân. Đôi khi, cha mẹ và giáo viên thậm chí buộc học sinh phải học thông qua các biện pháp kỷ luật. Trong trường hợp này, học sinh không có sự chủ động và chỉ có thể học một cách thụ động. “Ép buộc học tập” phủ nhận phần lớn ý thức, tính chủ động học tập của học sinh. “Ép buộc học tập” không phải là hiếm trong tình hình giáo dục thực tế ở Việt nam, và các biểu hiện chính của nó như sau.

Học sinh Bị Buộc Kéo Dài Thời Gian Học

Đây là biểu hiện trực quan nhất của “Ép học”. Nó ám chỉ cha mẹ hoặc giáo viên vì muốn cải thiện thành tích học tập của học sinh, ngoài thời gian ăn ngủ cần thiết, hạn chế thời gian vui chơi và nghỉ ngơi của học sinh, loại bỏ mọi hoạt động không liên quan đến việc học, muốn học sinh dành toàn bộ thời gian cho việc học tập. Ngay cả đối với trẻ rất nhỏ ở Việt nam, các hình thức biến tướng “chơi mà học” đã biến tất cả thời gian chơi của trẻ thành thời gian học một cách trá hình, như học tiếng anh, học lập trình, các phương pháp giải toán. Đó không còn là chơi nữa bởi nó được cấu trúc, được giám sát và được kiểm tra, đánh gá theo mục tiêu và áp lực của mục tiêu. Trong khi những kiến thức, kỹ năng lành nghề đòi hỏi phải có đủ thời gian để thực hành thì phụ huynh, giáo viên không thể lấn sân, hạn chế thời gian ngoại khóa của học sinh. Ở Việt nam tôi không có thông tin về quy định thời gian làm bài tập đối với học sinh theo các cấp. Tuy nhiên ở các nước tiên tiến, đó là khoảng thời gian được quy định nghiêm túc dựa trên các nghiên cứu về thể chất, tâm lý theo lứa tuổi để có thể tối ưu việc học và bảo đảm sức khỏe tổng thể của học sinh. Ngay như ở Trung Quốc, một quốc gia khá tương đồng với Việt nam, nơi áp lực học tập cũng vô cùng khủng khiếp, tài liệu quốc gia quy định học sinh cấp 1 không được làm bài tập quá một giờ và học sinh cấp hai không được làm bài tập quá 90 phút (Song & Yang, 2014). Rõ ràng nếu so sánh quy định và thực tế đang diễn ra, các con chúng ta đang bị ép học quá nhiều, quá dài thời gian. Rất khó để có thể tìm thấy một đứa trẻ trong các gia đình trung lưu chỉ học 1 tiếng ở nhà mỗi ngày. Ngoài thời gian học ở trường, hầu như toàn bộ học sinh cấp 1, cấp 2 ở các gia đình tham gia các lớp học thêm buổi tối, có thể kéo dài đến 2 tiếng đồng hồ, sau đó làm bài tập về nhà, bài tập nâng cao, bài tập ở lớp học thêm, các bài kiểm tra online theo các khóa học online trả phí và tham gia các cuộc thi online trên mạng thường kỳ (theo tuần) của các tổ chức giáo dục đã ký kết với các trường. Rõ ràng là để hoàn thành bài tập về nhà do giáo viên áp đặt, hầu hết thời gian ngủ của học sinh đều bị chiếm dụng, dẫn đến tình trạng học sinh thiếu ngủ. Ngoài ra, một số giáo viên cố tình kéo dài thời gian dạy. Ví dụ, giáo viên thường xuyên chiếm dụng thời gian của các lớp tự học và các lớp hoạt động một cách cưỡng bức. Kết quả là học sinh phải chịu gánh nặng học tập rất lớn và hình ảnh những học sinh ngủ ngay trên lưng cha mẹ khi được đưa đến trường do thiếu ngủ là hình ảnh phổ biến nhất có thể thấy mỗi sáng ở thủ đô.

Học Sinh Bị Buộc Tăng Nội Dung Học Tập

Nắm bắt được tâm lý tham lam một cách “mù quáng” và thích flex của phụ huynh. Rất nhiều giáo viên, tỏ chức giáo dục đã thêm nội dung học tập mới hoặc dự án dạy kèm, dạy thêm, dạy ngoài trương trình cho học sinh mà không quan tâm đến mong muốn và hứng thú học tập của chính học sinh. Ví dụ, một số phụ huynh ép học sinh tham gia nhiều lớp đào tạo đặc biệt vào cuối tuần hoặc ngày lễ. Dưới biểu ngữ rất khác nhau, tạo ra cảm giác có vẻ như một hoạt động”Vui mà học” như “câu lạc bộ”, “phát triển sở thích của học sinh và thúc đẩy sự phát triển của học sinh”thực tế nó chiếm thời gian chơi và giải trí của học sinh, thậm chí còn giảm thời gian nghỉ ngơi của học sinh. Hầu hết các cha mẹ được cho là “có điều kiện và có học thức” không chấp nhận những “trò chơi vô bổ”, tức là các trò chơi tự phát, không cấu trúc, chơi tự do của con cái mình, coi đó là biểu hiện của sự lãng phí thời gian, lười biếng. Thậm chí những cha mẹ cho con chơi như vậy còn được coi là “không quan tâm đến con” “bỏ mặc con”. Khoa học đã chứng minh, đó là những hoạt động cần thiết để trẻ có thể lớn lên và phát triển những phẩm chất cần có một cách tự nhiên, đặc biệt là khả năng thích ứng và óc sáng tạo. Một số phụ huynh còn ép học sinh tiếp nhận những kiến thức vượt quá trình độ nhận thức hiện tại của học sinh. Không khó để nhận ra hiện ượng này. Chỉ càn bạn là thành viên của một vài nhóm phụ huynh trên facebook, bạn sẽ được thấy họ chia sẻ rất nhiều về các lớp học lập trình cho trẻ lên 3 tuổi, lời kêu gọi lập nhóm học tiếng anh, tiếp xúc với tiếng anh cho trẻ từ 6 tháng đến dưới 1,5 tuổi… Ngoài ra, việc luyện viết cho trẻ trước khi vào lớp 1 thì quá phổ biến bất cháp các cảnh báo từ chuyên gia về sự nguy hại đến phát triển xương khớp. Trẻ học để đọc thành thạo từ trước tuổi lên 4, vào lớp 1 sẽ là “hiện tượng đặc biệt” khi con bạn chưa biết đọc trơn. Đối với các lướp lớn hơn, biểu hiện chủ yếu của hiện tượng này là một số phụ huynh ép học sinh tham gia nhiều “lớp học mới” ngoại khóa trong kỳ nghỉ đông và nghỉ hè để học trước kiến thức môn học của lớp tiếp theo. Chẳng hạn, học sinh lớp 2 buộc phải học trước kiến thức của lớp 3, lớp 4. Khổng Tử nói rằng, “dục tốc bất đạt” hay “Càng vội vàng, càng ít tốc độ”, việc bắt học sinh học ký hiệu kiến thức quá sớm không những vi phạm ý chí học tập của học sinh mà còn không tôn trọng quy luật phát triển thể chất và tinh thần của học sinh.

Học sinh bị buộc phải lặp lại cùng một nội dung học tập

Một hiện tương rất điển hình hiện nay là: Ở các lớp học thêm, thầy cô sẽ dạy kiến thức mới (bài ngày mai ngày kia sẽ được dạy ở lớp chính khóa) và lên lớp chính khóa sẽ ôn lại bài vừa học thêm. Đây là cách để thu hút hịc sinh và cha mẹ học sinh đến lớp học thêm dù muốn hay không muốn. Đó không chỉ vi phạm đạo đức mà còn vi pham pháp luật. Đó là tội ác. Bằng cách này, Học sinh bị buộc phải lặp lại cùng một nội dung học tập. Mục đích của hành động này của giáo viên là buộc học sinh đạt được “phản ứng tự động (Vừa nhìn thấy bài toán, học sinh biết ngay lời giải, thậm chí là đáp số)” thông qua việc luyện tập thường xuyên. Trên thực tế, các bài tập và ôn tập phù hợp có lợi cho việc củng cố trí nhớ và ngăn ngừa quá trình quên. Tuy nhiên, khoa học cho thấy rằng khi mọi người bước đầu nắm vững nội dung học tập, nếu họ có thể thực hành các nội dung đã học để làm cho mức độ học tập đạt 150%, điều này sẽ củng cố trí nhớ của họ. Tức là khi tần suất học khoảng 150% thì hiệu quả học tập của học sinh là tốt nhất. Một khi vượt quá 150%, hiệu quả học tập của học sinh sẽ không tăng lên. Ngược lại, học sinh sẽ mệt mỏi về tinh thần, giảm tập trung dẫn đến kết quả học tập kém.

Việc bắt học sinh buộc phải lặp lại cùng một nội dung học tập không những không cải thiện trí nhớ thực sự còn biến học sinh thành những con vẹt không hơn không kém, chúng sẽ quên ngay lập tức khi kỳ thi qua đi hoặc khi không còn áp lực. Ngoài ra nguy hại nghiêm trọng là việc học à một thứ gì đó thực sự nhàm chán và mệt mỏi, nó là sự trừng phạt, là cái gì đó để chịu đựng chứ không phải là điều đáng được trân trọng hay niềm vui.

Học sinh bị ép học những nội dung vượt xa khả năng của mình

Bị ám ảnh một cách méo mó bởi những câu nói dạng như “Không có áp lực, không có kim cương”, các bậc phụ huynh có thêm nhiều đông lực để ép con học.  Ví dụ, để làm cho học sinh nổi bật trong các kỳ thi, một số giáo viên đã nâng cao độ khó của nội dung giảng dạy một cách bắt buộc, hoàn toàn bỏ qua vùng phát triển gần của học sinh. Vygotsky tin rằng hiệu quả giảng dạy tốt nhất chỉ có thể xảy ra trong vùng phát triển gần nhất và những nhiệm vụ học tập hơi vượt quá khả năng của học sinh có thể kích thích xung đột nhận thức của học sinh một cách hiệu quả và thúc đẩy sự phát triển trí tuệ của chúng. Nhưng những nhiệm vụ khó vượt quá khả năng của học sinh thì các em khó đạt được kết quả tốt. Không còn xa lạ khi các bâc cha mẹ có bằng đạ học hoặc thậm chí hơn vò đầu bứt tai trước bài tập về nhà của đứa con tiểu học. Những bài tập nâng cao, những bài toán mẹo hoặc những câu hỏi xa lạ với kiến thức thực tế ngày càng nhiều. Ngoài ra, để khắc sâu kiến thức cho học sinh, một số giáo viên và phụ huynh đã cố tình nâng độ khó của bài tập trong giờ luyện tập các ngày trong tuần. Với những người đã trải qua việc học tập ở các nước Châu âu, Bắc Mỹ với tư cách du học sinh hay giảng viên đều có chung nhận xét, toán học phổ thông ở Việt Nam có mức độ khó cao hơn rất rất nhiều so với Đức, Phần Lan và hầu hết các nước Châu âu, thậm chí Toán THPT ở nước ta vượt xa độ khó toán học ở các trường đại học ở Bắc Mỹ.

Lời bàn

Bài tập khó có thể đã kích thích hứng thú học tập của học sinh và tăng gánh nặng học tập cho học sinh. Nhưng điều quan trọng là chỉ ra rằng việc học của học sinh có một quá trình từ cảm giác nhàm chán đến khám phá ra điều thú vị, từ không muốn học đến sẵn sàng học. Nhưng một số giáo viên và phụ huynh không thể ép học sinh học khi học sinh có thái độ phản kháng với việc học. Thay vào đó, giáo viên và cha mẹ nên tạo ra những tình huống thú vị để hướng dẫn học sinh học tập, từ đó giúp trẻ vượt qua tâm lý lười biếng, không muốn học.

Ép học có thể mang lại những kết quả ngắn hạn, khiến các giáo viên có thể có cảm giác thành công, thu hút được lòng tin các bậc cha mẹ. Nhưng với các bậc cha mẹ, điều quan trọng cần hiểu rằng, cái chúng ta cần không chỉ là thành tích trước mắt mà là những mục tiêu lâu dài, đó là niềm yêu thích học hỏi, khả năng tự chủ và sức khỏe thể chất, tinh thần của con. Khi con cái chúng ta bị ép về thời gian học, nội dung học, tần suất học, độ khó học nên đã dẫn đến hậu quả xấu là một số học sinh học quá nhiều thời gian, học thừa, học lại nhiều lần. nhiều và quá khó. “Ép học” đã hủy hoại bản chất của học sinh, thu hút quá mức tiềm năng của học sinh, tổn hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần của học sinh. Để thay đổi tình trạng “học ép buộc” đang tồn tại, phụ huynh và giáo viên cần làm rõ bản chất của kiến thức, mở rộng cách thức tiếp thu kiến thức của học sinh, khơi dậy động cơ học tập bên trong của học sinh, hướng dẫn các em học tập một cách chủ động, có ý thức, tạo ra một môi trường giáo dục hài hòa. môi trường, phát huy hết bản chất “trẻ con” của học sinh; phụ huynh và giáo viên tăng cường hợp tác để hướng dẫn học sinh một cách khoa học về tâm lý, tình cảm và học tập

Bạn có thấy con mình đang bị ép học không?

“Đừng bao giờ để những hậu quả được biết trước xảy ra khi chúng ta đã có kiến thức và điều kiện để có thể áp dụng phương pháp khác”