Áp dụng Hậu quả logic có phải là Trừng phạt?

 

(bametinhthuc.net). Mặc dù áp dụng hậu quả là một biện pháp hỗ trợ kỷ luật hiệu quả nhất, công cụ hậu quả có tiếng nói mạnh mẽ trong kỷ luật mang lại nhiều lợi ích, bài học trong quá trình hình thành và hoàn thiện nhân cách của trẻ, nhưng một số lượng không nhỏ các phụ huynh vẫn e dè, thậm chí từ chối sử dụng nó. Một trong những lý do quan trọng và phổ biến là quan niệm cho rằng: “hậu quả và trừng phạt là một”. Bài viết này tôi xin bàn về việc phân biệt giữa hai khái niệm này, nhằm làm rõ quan niệm đó, thêm thông tin để quý vị phụ huynh có cơ sở lựa chọn phương pháp giáo dục của mình

Khi cha mẹ từ chối sử dụng hậu quả như một công cụ trong thiết lập giới hạn và thi hành kỷ luật do quan niệm cho rằng: “hậu quả và trừng phạt là một”, điều đó đặt ra một nhu cầu cần thiết phải làm rõ: Hậu quả logic thực sự là gì và nó có thực sự khác với trừng phạt hay không hay chỉ là một uyển ngữ để đánh tráo khái niệm cho một biện pháp giáo dục đang bộc lộ những khuyết điểm lớn là “giáo dục bằng trừng phạt”

Để làm rõ chúng ta sẽ so sánh các khái niệm, hậu quả và trừng phạt theo nghĩa gốc từ từ điển Webster, đồng thời so sánh giữa trừng phạt và Hậu quả logic, khái niệm được sử dụng trong kỷ luật tích cực theo nhiều tiêu chí, nhằm làm rõ sự khác biệt của chúng

Khái niệm hậu quả logic

Từ điển Webster định nghĩa một hậu quả là: “1. Điều xảy ra một cách hợp lý hoặc tự nhiên từ một hành động hoặc điều kiện, 2. Mối quan hệ của một kết quả với nguyên nhân của nó, và 3. Một kết quả hoặc suy luận hợp lý.”

Như vậy, Hậu quả là kết quả trực tiếp của một hành động. Hậu quả có thể là Hậu quả tự nhiên là kết quả trực tiếp của hành động của đứa trẻ. Hậu quả cũng có thể là hậu quả nhân là những hậu quả do cha mẹ hoặc giáo viên áp đặt.

Hậu quả tự nhiên, những hậu quả mà chúng ta kiểm soát có giới hạn hoặc không kiểm soát được, được sắp đặt bởi thế giới tự nhiên hoặc những người khác, được trải nghiệm bởi thanh thiếu niên và liên quan một cách tự nhiên đến một sự kiện hoặc tình huống

Hậuquả logic là những hệ quả chúng ta có thể kiểm soát, là những trải nghiệm học tập có cấu trúc. Chúng được sắp xếp bởi cha mẹ, được trải nghiệm bởi thanh thiếu niên và liên quan một cách hợp lý đến sự kiện hoặc tình huống.

Trừng phạt là gì

Từ điển Webster cũng định nghĩa Trừng phạt:  là việc gây ra một số loại đau đớn hoặc mất mát cho một người vì một hành vi sai trái (nghĩa là vi phạm luật hoặc mệnh lệnh). Hình phạt có thể có nhiều hình thức khác nhau, từ tử hình, đánh roi, lao động cưỡng bức và cắt xẻo cơ thể cho đến phạt tù và phạt tiền. Hình phạt hoãn lại bao gồm các hình phạt chỉ được áp dụng nếu hành vi phạm tội được lặp lại trong một thời gian nhất định.

Như vậy hậu quả tự nhiên hông thể là trừng phạt; vì hậu quả tự nhiên không do chủ đích của người áp dụng gây nên

Hậu quả logic và sự trừng phạt có những khác biêt và điểm tương đồng khá mong manh và cần những so sánh cụ thể để thấy rõ

Bảng so sánh trừng phạt và hậu quả logic

 

	Sự trừng phạt	Hậu quả logic
Ý nghĩa của khái niệm	Trừng phạt là việc gây ra một số loại đau đớn hoặc mất mát cho một người vì một hành vi sai trái.	Hậu quả là việc gây ra một số loại đau đớn hoặc mất mát một cách logic và hợp lý cho một người vì một hành vi sai trái.
Mục đích	Đảm bảo tuân thủ bằng cách sử dụng các biện pháp bên ngoài khiến trẻ đau đớn hoặc cảm thấy xấu hổ, tồi tệ theo các cách khác nhau	Giúp trẻ nhận ra tác động của các hành vi xấu của chúng nhằm phát triển các biện pháp kiểm soát nội bộ bên trong
Niềm tin cơ bản	Trẻ em sẽ làm tốt hơn chỉ vì chúng sợ bị trừng phạt và sẽ tìm cách trốn tránh nó	Trẻ em sẽ làm tốt hơn hoặc có thể làm tốt hơn bằng cách suy ngẫm và thực hành
Cách tiếp cận và giọng điệu củ cha mẹ	Phản ứng tự động với nhiều cảm xúc tiêu cực, ít lý tính như giận giữ, nóng vội, mất kiểm soát	Phản hồi có chủ đích, thu thập thêm thông tin trước khi phản hồi, kiểm soát cảm xúc, giọng điẹu bình tĩnh tôn trọng
Bản chất của biện pháp	Không liên quan logic với hành vi hoặc (và) thiệt hại không hợp lý với mức độ của hành vi	Liên quan logic và trực tiếp với hành vi và thiệt hại hợp lý với mức độ của hành vi
Thông điệp được gửi đi	Đứa trẻ là vấn đề Hành vi của họ cần được bạn quản lý. Họ cần cẩn thận để không bị bắt nếu muốn tránh phải giải quyết hậu quả	Hành vi và những thiệt hại do hành vi gây nên là vấn đề chứ không phải là đứa trẻ Họ có thể quản lý hành vi của mình thông qua khả năng tự kiểm soát. Họ cần thay đổi hành vi của mình nếu họ muốn tránh phải giải quyết hậu quả.
động lực học	Để người lớn kiểm soát hành vi của trẻ em và quyết định kết quả của các quyết định của chúng	Giúp trẻ kiểm soát hành vi và quyết định của mình bằng cách dạy các kỹ năng mới, chẳng hạn như tự kiểm soát và tự điều chỉnh
Kết quả	Oán giận Trả thù Nổi loạn Rút lui	Lòng tự trọng tích cực Giảm đấu tranh quyền lực Mối quan hệ tốt hơn giữa bạn  Tăng thành tích học tập

 

Từ bảng so sánh chúng ta thấy rõ, sự khác biệt giữa Trừng phạt và Hậu quả logic nằm ở từ khóa “logic và hợp lý” trong khái niệm hậu quả logic. Các khác biệt còn lại nằm ở niềm tin cơ bản khi thực hiện, cách thứuc thực hiện. Và khác biệt lớn nhất nằm ở kết quả kỳ vọng nếu như Hậu quả logic đáp ứng được những tiêu chuẩn như nó vốn là

Thế nào là logic và hợp lý

Jane Nelsen, một chuyên gia nổi tiếng về giáo dục con trẻ đề xuất, để một hậu quả nhân tạo được cho là hậu quả logic nó cần đảm bảo đầy đủ cả 4 tiêu chuẩn: 3 R và 1 H. 3 R và 1 H bao gồm: Related (Có liên quan), Respectful (Tôn trọng), Reasonable (hợp lý), Helpful (hữu ích).

Liên quan có nghĩa là hậu quả phải liên quan đến hành vi một cách logic. Ví dụ nếu con bạn vượt quá thời gian chơi game nên không được ăn cơm, thì không thể gọi là liên quan được. Tôn trọng có nghĩa là hậu quả không được đổ lỗi, xấu hổ hay đau đớn; và phải được thi hành tử tế và kiên quyết. Nó cũng tôn trọng tất cả mọi người tham gia. Hợp lý có nghĩa là hậu quả là hợp lý theo quan điểm của đứa trẻ cũng như của người lớn, phù hợp với mức độ của vi phạm hay lỗi lầm. Hữu ích chỉ có nghĩa là—nó hữu ích hơn là gây hại. Nếu thiếu bất kỳ một trong ba chữ R và một chữ H, thì nó không còn được gọi là hậu quả hợp lý nữa.

Khi một đứa trẻ viết trên bàn, rất dễ kết luận rằng hậu quả liên quan sẽ là đứa trẻ phải dọn bàn. Nó hợp lý vì phù hợp mức độ của vi phạm, là nó phải dọn bàn nó bày ra, nó hữu ích vì giải quyết được việc khắc phục hậu quả và dạy cho tẻ bài học về tính trách nhiệm.

Khi nào hậu quả logic trở thành trừng phạt

Khi hậu quả không còn logic hoặc (và) hợp lý, nó sẽ trở thành trừng phạt. Khi bạn áp đặt một hậu quả mà thiếu đi bất kỳ 1 tiêu chí nào trong 4 tiêu chí (2R1H) bao gồm Related (Có liên quan), Respectful (Tôn trọng), Reasonable (hợp lý), Helpful (hữu ích).

Trở lại ví dụ khi một đứa trẻ viết trên bàn, rất dễ kết luận rằng hậu quả liên quan sẽ là đứa trẻ phải dọn bàn. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu thiếu bất kỳ chữ R nào trong bốn chữ R còn lại?

Nếu một giáo viên không tôn trọng và thêm sự sỉ nhục vào yêu cầu của mình để lau bàn, thì đó không còn là một hậu quả hợp lý nữa. Nếu bắt nó dọn tất vcả bàn trong lớp thì không còn phù hợp mức độ nữa. Khi đó đứa trẻ sẽ không học được bài học như ta kỳ vọng và vì vậy nó không còn hữu ích nữa.

Nếu hậu quả không hữu ích thì dễ bị hiểu là hình phạt. Khi cả hai bên đồng ý rằng hậu quả sẽ hữu ích, thì sẽ có nhiều khả năng khuyến khích thay đổi hơn.

Khi trẻ làm đổ sữa, hậu quả liên quan là trẻ phải dọn sạch chỗ bị đổ. Sẽ là không tôn trọng nếu bạn nói: "Sao bạn có thể vụng về như vậy? Đó là lần cuối cùng tôi để bạn rót sữa." Một nhận xét tôn trọng hơn sẽ là "Rất tiếc. Bạn cần làm gì bây giờ?" (Thật ngạc nhiên là trẻ thường biết giải pháp là gì và sẵn sàng làm như thế nào khi được hỏi một cách tôn trọng.) Nếu trẻ không biết phải làm gì, đó có thể là do bạn đã không dành thời gian. để đào tạo—do đó làm cho kỳ vọng hoặc yêu cầu của bạn trở nên vô lý. Xử lý nó một cách tôn trọng cũng chứng tỏ rằng sai lầm là cơ hội tuyệt vời để học hỏi. Sẽ không hợp lý nếu đảm bảo rằng anh ta sẽ phải gánh chịu lỗi lầm của mình bằng cách nói: "Để đảm bảo rằng bạn học được, tôi muốn bạn lau toàn bộ sàn nhà."

Trên thực tế, nếu người lớn loại bỏ một trong bốn R để hậu quả không liên quan, tôn trọng, hợp lý và hữu ích, thì trẻ em có thể trải nghiệm Bốn Điều R của Trừng phạt bao gồm Resentment (oán hận), Revenge (Trả thù), Rebellion (nổi loạn), Retreat (rút lui)

1.        1.  Oán giận (Điều này thật không công bằng. Tôi không thể tin người lớn.)

2.  Trả thù ("Bây giờ họ đang thắng, nhưng tôi sẽ trả thù.")

3.  Nổi loạn ("Tôi sẽ cho họ thấy rằng tôi có thể làm bất cứ điều gì tôi muốn)

4.  Rút lui, dưới hình thức lén lút ("Tôi sẽ không bị bắt lần sau.") hoặc hạ thấp lòng tự trọng ("Tôi là người xấu.")

Cha mẹ và giáo viên thường không muốn thừa nhận rằng lý do chính mà họ thích sử dụng hình phạt là để thể hiện quyền lực của mình nhằm thu phục đứa trẻ hoặc để trả thù bằng cách khiến đứa trẻ đau khổ. Suy nghĩ tiềm thức đằng sau ý tưởng này là, tôi là người lớn và bạn là đứa trẻ. Bạn sẽ làm những gì tôi nói - nếu không bạn sẽ phải trả giá.

Kết luận

Khi bạn nghi ngờ sự thật về “hậu quả logic”, đó là một tín hiệu tốt chứng tỏ bạn là một bậc cha mẹ thận trọng, có trách nhiệm và từ chối bạo lực, đó là những phẩm chất cần thiết để có thể nuôi dạy nên những đứa trẻ tuyệt vời. Nhưng điều quan trọng hơn là bạn cần hiểu rõ về nó để không bỏ qua một công cụ hữu ích trong việc hỗ trợ cho kỷ luật tích cực của bạn, để con bạn có một liều vaccine quý giá để tự bảo vệ cho mình ngay cả khi không có bạn ở bên.

Bạn cũng cần phải nhận ra rằng, hậu quả logic không phải là cách tốt nhất để xử lý hầu hết các vấn đề. Nhiều phụ huynh và giáo viên quá hào hứng với những hậu quả hợp lý đến nỗi họ cố gắng tìm ra hậu quả cho mọi hành vi sai trái. Hãy thận trọng để không gượng ép vì nó rất dễ để khiến bạn vượt qua ranh giới để sa chân vào trừng phạt.  Nếu một hệ quả logic liên quan không rõ ràng, thì có lẽ không thích hợp để sử dụng một hệ quả logic trong tình huống này. Hãy tìm những phương pháp khác có thể hiệu quả hơn, chẳng hạn như tổ chức một cuộc họp gia đình , tập trung vào các giải pháp thay vì hậu quả, tạo thói quen , đưa ra các lựa chọn hạn chế, yêu cầu giúp đỡ, giải quyết niềm tin đằng sau hành vi ,quyết định những gì bạn sẽ làm thay vì những gì bạn sẽ bắt con bạn làm, tuân theo phẩm giá và sự tôn trọng, hoặc một công cụ kỷ luật tích cực khác phù hợp với tình huống hơn.