Các kiểu kháng cự, chống đối khi bạn đặt giới hạn cho con

 

(bametinhthuc.net). Cha mẹ nào lại không muốn những nỗ lực đặt ra giới hạn của mình diễn ra suôn sẻ với ít khó chịu nhất có thể cho cả cha mẹ và thanh thiếu niên? Học các quy luật của cuọc sống theo “cách dễ dàng” rất hấp dẫn, nhưng đây không phải là cách học của hầu hết các thanh thiếu niên và những đứ trẻ có ý chí kiên cường. Rất rất rất nhiều những đứa trẻ cần nhiều lần trải nghiệm hậu quả của những lựa chọn và hành vi sai lầm của mình trước khi họ chấp nhận các quy tắc và thẩm quyền của chúng ta.

Khi bạn bắt đầu củng cố các quy tắc của mình bằng việc áp dụng các hệ quả tự nhiên và hợp lý một cách thường xuyên, bạn sẽ không thể nghe thấy những nhận xét như “Mẹ ơi, con cám ơn ẹ đã cho con bài học” hoặc  “bố làm tốt lắm bố à, con sẽ nhớ bài học này của bố suốt đời”. Hình ảnh đứa con gái nước mắt lưng tròng xúc động ôm lấy bạn mếu máo nói trong nước mắt “con yêu mẹ vì mẹ chỉ muốn tốt cho con” khi vừa bị bạn cấm sử dụng ipad chỉ có ở trên film thôi. Nhiều khả năng, bạn sẽ nghe thấy những lời phàn nàn như “Mẹ thật xấu tính!”, “con ghét mẹ”, hay “ngôi nhà này là nhà tù và con là tù nhân…”

Sự kháng cự mà bạn có thể gặp phải có nhiều hình thức và đến từ nhiều nguồn: từ con bạn, từ anh chị em, từ các thành viên khác trong gia đình và từ chính bản thân bạn. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận ra các hình thức kháng cự khác nhau mà bạn có thể sẽ gặp phải, phản hồi với nó một cách hiệu quả và tiến về phía trước mà không phải gánh chịu tất cả những tổn thương và gánh nặng tích tụ từ xung đột chưa được giải quyết.

Kháng cự, chống đối là gì?

Thất vọng và khó chịu là những phản ứng bình thường khi mọi thứ không diễn ra theo cách chúng ta muốn, nhưng ở một số thanh thiếu niên, phản ứng này ở mức độ cực đoan. Chúng có thể là những lời phàn nàn liên tục và dai dẳng, có thể là khóc lóc, giận giữ, bùng nổ, phá hoại hay thậm chí là cả những lời thóa mạ, xúc phạm bộc phát hoặc có ý đồ nhắm vào bạn, người thiết lập quy tắc và thực thi hậu quả. Đây là những hình thức phản kháng bình thường và được mong đợi từ một số thanh thiếu niên.

Những sự kháng cự chống đối này có vẻ kịch tính, cực đoan nhưng rốt cuộc nó vẫn chỉ là cách để thanh thiếu niên khám phá những câu hỏi cũ:  Họ vẫn muốn có câu trả lời cho những câu hỏi nghiên cứu cấp bách nhất của họ: Điều gì ổn và không ổn? Tôi có quyền đến đâu? Ai là người chịu trách nhiệm? Tôi có thể đi bao xa? Điều gì xảy ra khi tôi đi quá xa?

Nhưng quá trình này có thể mệt mỏi và gây nhầm lẫn cho cha mẹ. Ở mức độ trí tuệ, bạn nhận ra rằng việc kiểm tra giới hạn cực độ là bình thường đối với một số thanh thiếu niên, nhưng liệu sự phản kháng có cảm thấy bình thường vào thời điểm bạn đối mặt với nó không? Không. Nó có vẻ cực đoan và thường gây ra những phản ứng cực đoan trong chúng ta. Nếu chúng ta hành động theo những cảm xúc này, chúng ta sẽ quay lại ngay với cuộc tranh giành quyền lực. Phản ứng không đòi hỏi nhiều sự kiểm soát xung động, sự trưởng thành về cảm xúc hoặc sự suy nghĩ chín chắn. Phản ứng là cách làm của trẻ em, không phải cách làm dành cho cha mẹ.

Các hình thức phản kháng điển hình

Bạn đã chuẩn bị sẵn sàng để đối đầu và vượt qua sự kháng cự mà bạn có thể gặp phải. Bạn hiểu rằng sự kháng cự chỉ đơn giản là một phiên bản cực đoan của bài kiểm tra giới hạn mà bạn đã thiết lập cho thanh thiếu niên của mình. Bạn nhận ra rằng việc phản ứng một cách chín chắn, không phản ứng, sẽ giúp bạn thoát khỏi những cuộc tranh giành quyền lực và đi đúng hướng.

Kháng cự có nhiều hình thức và đến từ nhiều nguồn. Sự phản kháng từ thanh thiếu niên của bạn có thể bao gồm từ những phản đối tinh tế đến những cơn giận dữ tột độ của vị hôn phu và tất cả các điểm ở giữa. Đừng ngạc nhiên nếu bạn cũng gặp phải sự kháng cự từ những nguồn không ngờ như những thành viên khác trong gia đình, và thậm chí từ bên trong chính bạn. Bất kể sự phản kháng diễn ra dưới hình thức nào, hãy nhận ra bản chất của nó, giữ vững quan điểm, phản ứng với nó một cách thấu đáo, viết cho con bạn một tấm phiếu tha thứ và tiến về phía trước theo hướng tích cực. Sau đây là những hình thức phản kháng điển hình mà bạn có thể phải đối mặt

Tăng mức độ kịch tính (drama)

Khi các hình thức phản kháng và kịch tính nhẹ nhàng không đủ để làm cha mẹ nản lòng, thanh thiếu niên thường sẽ tăng mức độ và tăng kịch tính để đạt được mục tiêu của mình. Ví dụ: Khi con bạn không muốn bạn đặt giới hạn phải về nhà trướcc 10h đêm dù ở bất kỳ bữa tiệc sinh nhật bạn bè nào, chúng có thể phàn nàn liên tục. Nhưng nếu không nhận được gì từ bạn, nó có thể tăng mức độ kịch tính bằng khóc lóc, la hét, nước mắt. Nếu không ăn thua, đó có thể là những lời lẽ thiếu tôn trọng, những bước chân huỳnh huỵch trên cầu thang hoặc những cú đóng cửa phòng tạo ra cảm giác có thể sập nhà.

Những tuyên bố gây tổn thương

Những lời nói gây tổn thương nhắm vào cha mẹ là những công cụ mạnh mẽ trong kho vũ khí thử nghiệm giới hạn của thanh thiếu niên, đặc biệt là khi cha mẹ nhận xét những lời nhận xét này một cách cá nhân. Trong hầu hết các trường hợp, mục tiêu của thanh thiếu niên không phải là gây ra nỗi đau tinh thần mà là khiến bạn cảm thấy tội lỗi hoặc thông cảm, hoặc làm suy yếu quyết tâm của bạn. Vâng, đây là một hình thức thao túng cảm xúc, nhưng hầu hết thanh thiếu niên không làm điều đó một cách ác ý hoặc thậm chí có ý thức. Tại sao họ làm điều này?? Đơn giản vì nó hiệu quả! Và người tạo cảm hứng cho họ làm chính là bạn, những bậc cha mẹ. Đó là một phương tiện để kết thúc. Hành vi này là nỗ lực tốt nhất của họ để kiểm soát bạn và khiến bạn làm những gì họ muốn. Hãy xem xét những điều sau đây. Ví dụ khi bạn yêu cầu con thực hiện đúng quy tắc, dọn dẹp phòng trước khi đi chơi với bạn. Khi bạn của con đến rủ, phòng vẫn chưa được dọn dẹp. Bạn không thay đổi quy tắc, con bạn có thể nói trong nước mắt: “Dù sao thì mẹ cũng không quan tâm đến con,” con bạn nói. “Tất cả những gì mẹ quan tâm là ngôi nhà sạch sẽ của mẹ. Tôi  ước mình có một người mẹ tốt, người thực sự quan tâm đến những đứa con của mình.”

Cảm xúc bùng nổ, thất vọng ngập tràn, bạn gục ngã: “Yêu nó mà nó không biết, vậy hãy làm điều mình thích đi..”  và thế là không còn giới hạn nào nữa, mọi kỷ luật chấm dứt.

Lặp lại hành vi xấu như sự thách thức

Khi con bạn liên tục kiểm tra bạn, bạn sẵn sàng đi bao xa trước khi bỏ cuộc trong thất vọng? Đó là điều mà hầu hết thanh thiếu niên có ý chí mạnh mẽ và nhiều đứa trẻ kiên định đang cố gắng tìm ra khi họ lặp lại hành vi sai trái của mình. Đây là một nghiên cứu tích cực và có thể khiến cha mẹ mệt mỏi đến mức phải tự hỏi: Điều này có bình thường không? Đây có phải là giá trị tất cả các rắc rối? Có lẽ tôi đang làm gì đó sai? Tôi biết. Tôi đã từng ở trong tâm trạng đó

Năm, sáu, thậm chí bảy lần liên tiếp có vẻ là nhiều đối với bạn không? Nếu con bạn lặp lại hành vi mà bạn cấm đến 10 lần trong 1 tuần! Bạn có cảm thấy bối rối và nghi ngờ giống như nhiều bậc cha mẹ cảm thấy khi họ bị kiểm tra sâu hơn những gì họ từng tưởng tượng. Bạn thậm chí bắt đầu tự hỏi liệu hành vi của con là bình thường hay tôi đang làm điều gì đó sai trái. Có phải giưới hạn của tôi là điều vô lý và không thể thực hiện??? Nếu bạn không có niềm tin vững chắc, sự kiên trì của bạn bị đánh gục, và giới hạn bị gỡ bỏ

Leo thang hành vi xấu

Những thanh thiếu niên có ý chí mạnh mẽ rất khéo léo trong việc làm cha mẹ thất vọng. Nếu một hành vi sai trái không hiệu quả, họ có thể thử hành vi khác và hành vi khác cho đến khi đạt được mục tiêu của mình. Gia tăng hành vi sai trái là một hình thức phản kháng phổ biến mà cha mẹ cần theo dõi trên màn hình radar của họ. Ví dụ khi con gái bạn thách thức một quy tắc làm xong việc nhà trước khi đi chơi, trong khoảng thời gian vài phút, họ có thể đã cố gắng lừa dối (đã làm xong rồi), phản đối, phàn nàn, tranh cãi, xúc phạm, thách thức bố mẹ, và la hét kịch tính để làm mẹ cô thất vọng. Mọi chuyện sẽ đổ vỡ nếu bạn không thể giữ vững lập trường, cũng như sự bình tĩnh của bạn.

Vờ như không quan tâm đến hậu quả

Hậu quả là một công cụ hữu hiệu trợ sức cho quá trình kỷ luật cũng như thiết lập giới hạn. (xem bài liên quan). Một số thanh thiếu niên sẽ cố gắng hết sức để tạo cho cha mẹ ấn tượng rằng những hậu quả hợp lý của chúng không có tác dụng như mong muốn. Một ví dụ điển hình như sau: Hai con trai của bạn chơi trò chơi điện tử trong phòng gia đình và bắt đầu tranh cãi rồi đến tranh giành và cuối cùng là ẩu đả. Khi bạn đến, một biện pháp kỷ luật được đưa ra: “Con cần tìm việc khác để làm”, bạn nói. “vì con đã giạn lận và đánh em, em của con có thể chơi một mình.”

“Con không quan tâm,” đứa con lớn nói, tỏ ra không quan tâm. “Dù sao thì đó cũng là một trò chơi ngu ngốc, gần như ngu ngốc như bố vậy.”

Nếu bạn không bình tĩnh, kiên nhẫn và bao dung, một trận chiến có thể xảy ra, kỷ luật không được thiết lập, công bằng bị mất, công lý không được thực thi và hậu quả hợp lý có thể bị xóa bỏ hoặc tệ hơn một hình phạt có thể được thay thế.

Xin xỏ hoặc thương lượng

Thanh thiếu niên có ý chí mạnh mẽ là bậc thầy trong việc tránh hậu quả của những lựa chọn sai lầm của mình. Khi hậu quả được đưa ra cho hành vi không được phép, mọi nỗ lực phản kháng bất thành, đứa trẻ của bạn có thể tiến hành thương lượng để giảm bớt hoặc xóa bỏ hậu quả. Hãy cảnh giác, nếu hậu quả không được thực thi, con bạn sẽ khám phá ra rằng mọi thứ đều có thể thay đổi bằng thương lượng lươn lẹo, kể cả những lỗi lầm hiển nhiên và lặp lại. Hãy giữ vững nguyên tắc nhất quán của mình. Ví dụ: Con bạn có nhiệm vụ rửa bát trước khi có thể xem tivi 30 phút vào buổi tối. Có những lần cô ta gần như ném hết đồ vào máy rửa chén. Khi bạn điều tra, bạn phát hiện ra hai chiếc đĩa bị vỡ và một chiếc đĩa mẻ. “Con vừa làm vỡ bát đĩa trị giá khoảng 100 nghìn,” bạn nói nói. “Con sẽ cần thay thế những món đồ đó bằng tiền trợ cấp của mình.”“Này, không công bằng đâu!” Con phản đối. "Nó là một tai nạn." “Không chính xác,” "Con đã rất thô bạo với họ và không chú ý đến lời cảnh báo của mẹ."“Tôi không có 100 nghìn,” “Đó là rất nhiều tiền! Mẹ không thể cho con nghỉ ngơi? Con không có ý phá vỡ chúng.” "Con sẽ không làm điều đó một lần nữa, con hứa." “Đó là một lựa chọn tốt cho lần sau,”. “Tiền sẽ đến từ trợ cấp của con, hoặc mẹ có thể giao cho con công việc làm thêm để trả cho khỏn đó. Con thích làm gì?" Lần này không có ân xá hay cơ hội thứ hai. Cô ấy để hậu quả dạy bài học.

Cố ý không phản hồi

Phản kháng thụ động có thể là một hình thức thuyết phục mạnh mẽ để hạ gục một đối thủ xứng đáng. Những đứa trẻ co vẻ ngoan rất hay sử dụng chiến lược này để tránh yêu cầu của chúng ta. Đó là cách chúng phớt lờ những yêu cầu, những việc cần phải làm đã được thiết lập như nguyên tắc, dân gian gọi là vờ điếc, thính tai họ, điếc tai cày. Hãy cho họ nếm mùi hậu quả hợp lý, chứ đừng phí công hò hét hay giảng dạy những điều con đã biết và đã nghe. Con phớt lờ, kéo dài thời gian thì thời gian lãng phí đó sẽ bị trừ vào thời gian tự do của nó. Trẻ sẽ hiểu rằng, phớt lờ chỉ khiến thời gian quý báu của chúng đang bị lãng phí.

Không trung thực và lừa dối

Đôi khi, gần như tất cả thanh thiếu niên đều bị cám dỗ sử dụng sự không trung thực và lừa dối để trốn tránh trách nhiệm về những lựa chọn và hành vi sai lầm của mình, đặc biệt là khi cha mẹ không chứng kiến sự việc thực tế.

Nhiều bậc cha mẹ thấy mình ở vị trí phải đưa ra quyết định hướng dẫn dựa trên thông tin không đầy đủ hoặc kém chính xác. Tất cả những gì bạn có thể làm là hết sức mình trong những tình huống này. Bạn là cha mẹ, không phải là thám tử cảnh sát. Bạn không cần máy quay video hoặc băng giám sát để xác định tính xác thực của những câu chuyện của con bạn. Sử dụng bản án tốt nhất của bạn. Nếu bạn tiếp tục sử dụng phán đoán tốt nhất của họ trong những tình huống này, giữ vững lập trường và tuân theo những hậu quả thích hợp, con sẽ học được những bài học mà họ đang cố gắng dạy.

Giải cứu từ các thành viên gia đình

Bạn đã bao giờ tưởng tượng rằng anh chị em và các thành viên trong gia đình tuân thủ có thể là một nguồn kháng cự? Ở một số gia đình, điều đó diễn ra thường xuyên và được thực hiện với mục đích tốt nhất. Các thành viên trong gia đình tuân thủ có một mong muốn tiềm ẩn là làm hài lòng và hợp tác. Họ không thích xung đột và sẽ cố gắng hết sức để tránh đối đầu và khó chịu. Khi họ thấy đứa trẻ phải vật lộn với giới hạn, hậu quả của kỷ luật, bản thân họ cũng gặp căng thẳng chung trong bầu không khí đó nên các thành viên trong gia đình tuân thủ đôi khi sẽ can thiệp và cố gắng giúp đỡ, nhưng sự giúp đỡ đó hầu như không hữu ích. Nó thực sự thúc đẩy và khuyến khích thanh thiếu niên kiên trì hơn trong việc kháng cự và chống đối của mình

Làm thế nào để cha mẹ xử lý sự can thiệp có chủ ý tốt? Họ cần mong đợi điều đó xảy ra và chuẩn bị sẵn sàng để ngăn chặn điều đó khi họ thấy điều đó xảy ra.

Sự kháng cự từ các thành viên trong gia đình

Vợ/chồng và các thành viên khác trong gia đình ở những vị trí có thẩm quyền có thể là nguồn hỗ trợ tuyệt vời khi họ sẵn sàng hỗ trợ bạn và là nguồn chống đối khi họ không làm như vậy. Nếu vợ/chồng hoặc thành viên gia đình của bạn là người hỗ trợ miễn cưỡng, bạn có thể phải thuyết phục họ bằng cách chứng minh tính hiệu quả của mình. Mô hình hóa vai trò là một công cụ thuyết phục mạnh mẽ. Hãy cho họ thời gian để thấy bạn hành động và đạt được kết quả.

Hai cha mẹ có quyền làm việc cùng nhau là trường hợp tốt nhất, nhưng đừng nản lòng nếu trường hợp này không xảy ra ở nhà bạn. Một bậc cha mẹ hiệu quả là một sự cải thiện đối với hai bậc cha mẹ không hiệu quả. Hãy cho người bạn đời của bạn và các thành viên khác trong gia đình thời gian và những sự động viên giúp đỡ hào phóng khác. Quá trình này có thể giống như tiến hai bước và lùi một bước, nhưng bạn sẽ tiến bộ về phía trước.

Ở Việt nam, ông bà là nguồn kháng cự đáng kể nhất ở dạng này, đặc biệt là ông bà không sống cùng thường xuyên trong gia đình, mỗi năm sống cùng môt vài tháng hoặc các dịp quan trọng. Ông bà luôn có xu hướng giải cứu hoặc xóa nhòa các giới hạn với mong muốn chiếm được tfinh cảm của cháu, tạo không khí ấm áp trong gia đình và đặc biệt để thể hiện uy quyền người lớn tuổi trong mắt các thành viên khác. Với các bậc cha mẹ thiếu kiên nhẫn hoặc sợ đối đầu, những câu nói tựa như “ngày xưa bố mẹ dạy mày đâu cần những nguyên tắc ngặt nghèo như thế mà bây giờ mày đâu có hư đâu??” luôn là rào cản cực khó để vượt qua.

Sự kháng cự từ trong chính mình

Trở ngại lớn nhất đối với hầu hết chúng ta không phải là người thân hay thậm chí là những thanh thiếu niên chống đối của chúng ta. Trở ngại lớn nhất đến từ bên trong chúng ta khi chúng ta đấu tranh chống lại mong muốn thôi thúc quay trở lại những thói quen cũ và làm mọi thứ theo cách chúng ta luôn làm. Niềm tin và thói quen cũ cảm thấy thoải mái và quen thuộc và khó thay đổi.

Nếu trước đây bạn từng dễ dãi, bạn sẽ phải cưỡng lại thôi thúc thuyết phục con bạn hợp tác, mặc dù những phương pháp đó trước đây không hiệu quả với bạn. Nếu bạn đã từng trừng phạt hoặc chuyên quyền trong quá khứ, bạn sẽ phải chống lại mong muốn đe dọa, ép buộc hoặc buộc con bạn hợp tác, mặc dù điều này không hiệu quả với bạn trong quá khứ. Nếu trước đây bạn đã sử dụng cách tiếp cận hỗn hợp, bạn sẽ phải cưỡng lại ý muốn lật đi lật lại giữa hai thái cực không hiệu quả.

Lời kết

Thiết lập giới hạn, thực hành kỷ luật, củng cố bằng hậu quả hợp lý chưa bao giờ là dễ dàng với các bậc cha mẹ. Những rào cản, sự kháng cự, những cảm xúc tiêu cực luôn là thực tế ta phải đối mặt và vượt qua vì cuối cùng kỷ luật và giưới hạn vẫn là điều cần thiết để trẻ an toàn và trưởng thành, Nguồn động viên lớn nhất mà bạn trải nghiệm có thể sẽ đến từ những kết quả tích cực mà bạn nhận được từ các công cụ mới trong bộ công cụ của mình. Nếu bạn đi đúng hướng, bạn sẽ trải nghiệm các cấp độ hợp tác mới, nhưng điều đó sẽ không dễ dàng. Bạn sẽ phải kiếm được nó bằng những nỗ lực nhất quán của mình.