Làm gì khi con là đứa trẻ hay nhớ nhà

Rời khỏi tổ ấm là một cột mốc phát triển phổ quát và quan trọng trong đời ủa mỗi một con người. Bắt đầu là rời vòng tay cha mẹ đến lớp mẫu giáo, đến trường làng, các trường trong huyện, thị, rời nhà lên đại học ở môt thành phố xa lạ hay quyết định du học ở một đất nước xa xôi. Bên cạnh đó là những chuyến xa nhà khác như tại hè ngắn ngày, đi du lịch xa, học kỳ quân đội, thăm quê xa một mình….Đó là những trải nghiệm vô cùng quý giá để con có thể trưởng thành. Tuy thế chúng ta phải đối diện với một hiện tượng cực kỳ phổ biến: NHỚ NHÀ. Nỗi nhớ nhà liên quan đến sự kiện này thường nhẹ, nhưng với một số trẻ, sự đau khổ và mức độ ảnh hưởng của nhớ nhà có thể trở nên cực đoan.

Nhớ nhà là một hiện tượng cổ xưa, được đề cập bởi các thầy thuốc Hy Lạp Hippocrates (khoảng 460–377 TCN). Ngày nay, người ta đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ra nỗi nhớ nhà và cách ngăn ngừa cũng giải quyết chúng trên cơ sở khoa học, giúp cho cha mẹ có cách hành động tốt nhất, giúp những trải nghiệm của con cái trở nên đáng giá hơn.

 Nỗi nhớ nhà là gì?

Nỗi nhớ nhà được định nghĩa là sự đau khổ và suy giảm chức năng gây ra bởi sự xa cách khỏi ngôi nhà và các đối tượng gắn bó như cha mẹ anh chị em.  Đặc điểm nổi bật của nỗi nhớ nhà là những nhận thức lặp đi lặp lại tập trung vào gia đình (ví dụ: nhà ở, những người thân yêu, quê hương, nấu ăn ở nhà, trở về nhà) và yếu tố gây căng thẳng luôn là sự xa nhà được dự đoán trước hoặc thực tế. Do đó, có thể phân biệt nỗi nhớ nhà với tất cả các loại rối loạn lo âu, rối loạn tâm trạng hoặc nỗi đau khổ khi chia ly mà trẻ em cảm thấy khi người chăm sóc rời khỏi nhà (ví dụ: đi làm, thực hiện nghĩa vụ quân sự, ly hôn, bị giam giữ).  Nỗi nhớ nhà cũng có thể đi kèm với các vấn đề về hành vi, cảm xúc, nhận thức và thể chất khác cần được chăm sóc lâm sàng.

Như đã lưu ý, nỗi nhớ nhà xảy ra ở một mức độ nào đó đối với hầu hết mọi người khi rời khỏi môi trường xung quanh quen thuộc và bước vào một môi trường mới. Nghiên cứu gần đây đã xác nhận rằng nỗi nhớ nhà là nguyên nhân gây đau khổ và suy yếu đáng kể cho những người trẻ tuổi tại các trại hè, học sinh nội trú và trẻ em nhập viện hay các đối tượng khác như người nhập cư, sinh viên nước ngoài, nhân viên nước ngoài, người di tản, người tị nạn và quân nhân. 

Nhớ nhà là hiện tượng rất phổ biến, tỷ lệ nhớ nhà ở học sinh nội trú vị thành niên được ước tính dao động từ 16% đến 91%. Tỉ lệ  tươg tự đối với trẻ em ở trại hè  và trẻ nhập viện. 

hờ nhà thường vơi dần theo thời gian. Mặc dù điều này có thể đúng đối với những trường hợp nhớ nhà nhẹ, nhưng nỗi nhớ nhà nghiêm trọng thường trầm trọng hơn theo thời gian nếu không được chẩn đoán và điều trị.

Dấu hiệu và triệu chứng

Nỗi nhớ nhà có thể là biểu hiện của nhiều cảm xúc từ nhẹ đến nặng. Các triệu chứng nhẹ thường ngắn và có thể kiểm soát được, trong khi các triệu chứng nặng có thể kéo dài hơn, có khả năng khiến con bạn choáng ngợp và cản trở quá trình điều chỉnh cũng như hoạt động bình thường của trẻ. Cũng trái ngược với sự hiểu biết thông thường, nỗi nhớ nhà nặng nề không tự nhiên thuyên giảm sau một vài ngày mà cần có những điều trị lâm sàng cụ thể.

Hầu hết trẻ em cảm thấy nhớ nhà đều trải qua một hoặc nhiều triệu chứng sau đây ở các mức độ khác nhau:

• Những suy nghĩ và nỗi đau khao khát về nhà
• Chợt buồn và khóc
• Tức giận và cảm thấy khó chịu
• Lo lắng và cảm thấy sợ hãi hoặc hoảng loạn
• Vô vọng và cảm giác rút lui
• Các triệu chứng thực thể như nhức đầu, buồn nôn hoặc đau bụng
• Cảm giác bị cô lập và cô đơn hoặc bị rút lui
• Lòng tự trọng thấp
• chán ăn
• Không thể ngủ hoặc giấc ngủ bị gián đoạn
• Các vấn đề xã hội và hành vi

Nguyên nhân, yếu tố nguy cơ của nhớ nhà

Nỗi nhớ nhà là do sự căng thẳng của sự xa cách (hoặc sự xa cách dự kiến) của con bạn khỏi nhà của chúng. Nhiều trẻ em cảm thấy an toàn và yên tâm nhất khi ở nhà, vì vậy việc chúng cảm thấy căng thẳng khi môi trường và thói quen thay đổi là điều tự nhiên.

Trẻ em ở mọi lứa tuổi và thậm chí cả người lớn đều có thể nhớ nhà. Trẻ nhỏ dễ cảm thấy nhớ nhà nhất, cũng như những đứa trẻ chưa bao giờ xa nhà. Con bạn cũng có nhiều khả năng bị nhớ nhà hơn nếu chúng:

Các yếu tố nguy cơ gây ra nỗi nhớ nhà được chia thành 4 loại: kinh nghiệm, tính cách, gia đình và thái độ. 

Yếu tố kinh nghiệm

Những trải nghiệm xa nhà có lẽ là thước đo chính cho việc xác định hoặc dự đoán trẻ có nhớ nhà hay không. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những đứ trẻ nhỏ tuổi hơn, non nớt hơn, ít có kinh nghiệm xa nhà hơn thì dễ nhớ nhà hơn

Yếu tố thái độ

Niềm tin: Những đứa trẻ, những người tin rằng mình sẽ không nhớ nhà thì sẽ ít nhớ nhà hơn. Theo một cách nào đó, những dự đoán về nỗi nhớ nhà da diết và những trải nghiệm tiêu cực trở thành những lời tiên tri tự ứng nghiệm. 

Thái độ: Trẻ có thái độ tiêu cực về việc xa nhà như: Không kỳ vọng vào niềm vui khi xa nhà, không muốn đi ngủ qua đêm hoặc cắm trại,  cảm thấy buộc phải đi ngủ lại, trường nội trú hoặc cắm trại chứ không phải là tự nguyện sẽ gặp phải nỗi nhớ nhà trầm trọng hơn

Yếu tố tính cách

Những yếu tố về tính cách có thể dự báo về khả năng nhớ nhà mãnh liệt bao gồm

- Trẻ quá nhạy cảm: Trẻ đón nhận và phản ứng rất nhanh nhạy về những thay đổi từ môi trường sống, môi trường tâm lý

- Những trẻ có bản chất là nhút nhát:

- Những trẻ gặp khó khăn trong việc quản lý cảm xúc của họ

Những trẻ có một tình trạng sức khỏe tâm thần được chẩn đoán

Yếu tố gia đình

Yếu tố gia đình được dự đoán nhiều nhất về nỗi nhớ nhà là khả năng “kiểm soát quyết định” thấp. 

- Cha mẹ nuôi con theo phong cách bao bọc, bảo vệ quá mức 

- Có cha mẹ tỏ ra rất lo lắng hoặc lo lắng về việc con đi xa

- Đang gặp phải sự bất ổn trong gia đình (ví dụ: cha mẹ ly hôn, gia đình có người qua đời) hoặc bất ổn xã hội (ví dụ: bắt nạt)

Trẻ em cũng dễ cảm thấy nhớ nhà hơn vào những thời điểm nhất định trong ngày, chẳng hạn như giờ ăn, giờ đi ngủ, trong thời gian chuyển tiếp hoặc thời gian yên tĩnh khi cha mẹ thường có mặt trong các hoạt động thường ngày ở nhà.

Can thiệp giúp vơi đi nỗi nhớ nhà

Có rất nhiều điều bạn có thể làm để giúp con bạn vơi đi nỗi nhớ nhà mà không cần phải đưa con về nhà. Đây chỉ la một vai vi dụ:

- Cho con bạn mang từ nhà một thứ gì đó thoải mái và quen thuộc, chẳng hạn như một con gấu bông hoặc một tấm chăn yêu thích.

Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động vui chơi trong môi trường mới để trẻ không còn nhớ nhà. Những hoạt động này có thể bao gồm nghệ thuật và thủ công ở trại, xem phim khi ngủ, tham gia câu lạc bộ thể thao ở trường, v.v.

- Lập kế hoạch để giữ liên lạc với con của bạn. Đây có thể là đăng ký một lần để ở lại qua đêm hoặc cập nhật thường xuyên vào những ngày cụ thể cho các chuyến đi dài hơn. Có nhiều cách để giao tiếp với con bạn bao gồm gọi điện thoại, gọi video, nhắn tin và thậm chí là viết thư kiểu cũ.

- Khuyến khích con bạn nói chuyện với ai đó về cảm xúc của chúng, cho dù đó là bạn ở trường, cố vấn tại trại hay cha mẹ tại một bữa tiệc. Con bạn sẽ nhanh chóng nhận ra rằng xung quanh chúng có rất nhiều người có thể giúp chúng cảm thấy tốt hơn và nhiều bạn cùng trang lứa cũng cảm thấy như vậy.

Hãy cho con bạn biết bạn sẽ làm việc với chúng để đưa ra những ý tưởng giúp chúng vượt qua nỗi nhớ nhà.

Can thiệp phòng ngừa nỗi nhớ nhà

Hầu hết những lo lắng gây ra nỗi nhớ nhà có thể được giải quyết trước khi con bạn rời khỏi nhà. Dưới đây là một số bước bạn có thể thực hiện để chuẩn bị cho con mình trước những chuyến đi xa nhà.

1.   Thảo luận về việc xa nhà sắp tới với con của bạn. Nên nói với những người trẻ tuổi rằng: “Hầu hết mọi người đều nhớ điều gì đó về nhà khi họ đi xa. Nhớ nhà là chuyện bình thường. Và tin tốt là có rất nhiều điều bạn có thể nghĩ và làm để giúp mọi thứ tốt hơn nếu nỗi nhớ nhà làm bạn khó chịu.”

2.     Cho con bạn tham gia vào quyết định dành thời gian xa nhà. Chuẩn bị và đóng gói như một gia đình. Tham gia vào ngay cả những quyết định nhỏ nhất sẽ làm tăng nhận thức về quyền kiểm soát. Ngược lại, cảm giác buộc phải rời khỏi nhà thường làm tăng mức độ nghiêm trọng của nỗi nhớ nhà.

3.     Thảo luận về các chiến lược đối phó với con của bạn. Sử dụng một số chiến lược này trong thời gian thực hành xa nhà sẽ giúp con bạn tự tin hơn về việc xa nhà.

-  Làm điều gì đó vui vẻ, như chơi với bạn bè, để quên đi cảm giác nhớ nhà.
-  Làm gì đó (xem video, xem ảnh gia đình) để cảm thấy gần gũi hơn với gia đình.
-  Hãy đến gặp ai đó có thể nói chuyện với bạn để giúp bạn cảm thấy tốt hơn.
- Hãy nghĩ về mặt tốt của mọi thứ (các hoạt động, bạn bè) để cảm thấy tốt hơn.
- Hãy nghĩ rằng thời gian xa nhau thực sự khá ngắn để khiến thời gian trôi nhanh hơn.

4.   Sắp xếp thời gian để thực hành trước việc xa nhà, chẳng hạn như một ngày cuối tuần tại nhà của một người bạn hoặc người thân. Lý tưởng nhất là 2 hoặc 3 ngày này không bao gồm các cuộc gọi điện thoạ. Sau thời gian thực hành ngắn này, hãy thảo luận với con bạn xem mọi thứ diễn ra như thế nào và chiến lược đối phó nào hiệu quả nhất.

5. Cùng làm việc với con bạn để tìm hiểu về môi trường mới của chúng, có thể là bệnh viện, trường học, khu phố mới hoặc trại hè. Càng nhiều người trẻ biết về nơi mới mà họ sẽ đến, họ sẽ càng cảm thấy như ở nhà khi đến nơi. Các trang web, sách hướng dẫn và những người tham gia hiện tại, cựu sinh viên hoặc nhân viên là những nguồn tài nguyên tuyệt vời.

6.  Giúp con bạn làm quen với một số người trong môi trường mới. Có ít nhất 1 gương mặt quen thuộc—có thể là người lớn hoặc bạn bè—ở một nơi mới có thể làm giảm cảm giác nhớ nhà bằng cách tăng cảm giác được hỗ trợ và kết nối xã hội.

7.  Khuyến khích con bạn kết bạn mới và tìm kiếm sự hỗ trợ của những người lớn đáng tin cậy. Cả hai loại kết nối đều giúp dễ dàng chuyển đổi sang một môi trường mới.

8.  Tránh bày tỏ cảm xúc lo lắng hoặc mơ hồ về thời gian xa nhà với con bạn. Thay vào đó, hãy thể hiện sự nhiệt tình và lạc quan về niềm vui mà con bạn sẽ có trong môi trường mới.

9. Sử dụng lịch treo tường để cho con bạn xem thời gian từ hôm nay đến ngày chia tay. Đánh dấu những ngày hoặc tuần mà họ sẽ vắng mặt để họ có thể thấy rằng đó là một khoảng thời gian riêng biệt, nhưng không phải là vĩnh cửu. 

10. Đừng thực hiện một “thỏa thuận đón” với con trai hoặc con gái của bạn. Hứa rằng “nếu con không thích, mẹ sẽ đến đón con” làm giảm khả năng thành công của con bạn trong môi trường mới; điều này sẽ tạo ấn tượng với con bạn rằng bạn có quá ít niềm tin vào khả năng của chúng để đối phó với sự chia ly đến mức giải pháp duy nhất là được giải cứu. Ngoài ra, những thỏa thuận như vậy gây khó khăn cho các nhân viên, những người sau khi được hỗ trợ và hướng dẫn nhiệt tình có thể phải đối mặt với việc một đứa trẻ nói: “Bố mẹ cháu nói rằng nếu cháu không thích ở đây, họ sẽ đến đón cháu.” 

Những gì không nên nói với con của bạn

Việc muốn bảo vệ con bạn khỏi cảm giác nhớ nhà là điều tự nhiên, nhưng một số điều có thể gây hại nhiều hơn là có lợi. Khi bạn chuẩn bị cho con mình xa nhà, hãy tránh làm những việc sau:

• Nêu lên vấn đề nhớ nhà nếu con bạn chưa đề cập đến – Bạn có thể không nói về nỗi nhớ nhà nếu con bạn có vẻ bình tĩnh và thoải mái với ý tưởng xa nhà. Nói với họ rằng họ sẽ cảm thấy buồn có thể gây nhầm lẫn hoặc khiến họ lo lắng không cần thiết.
• Thể hiện mức độ vắng mặt của con bạn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến bạn như thế nào – Có thể đúng là bạn sẽ nhớ con mình khi chúng ra đi, nhưng nói với chúng rằng bạn sẽ buồn như thế nào khi chúng ra đi thường có thể khiến con bạn cảm thấy tội lỗi. Nếu con bạn cảm thấy rằng sự vắng mặt của chúng làm bạn tổn thương, chúng có thể sẽ tiếp cận thời gian xa nhà một cách tiêu cực.
• Trêu chọc con bạn – Tránh nói những câu như “Coi chừng Gấu khi con đang cắm trại ở rừng!” hoặc "Tôi hy vọng bạn không đái dầm khi ngủ chung với bạn mới." Đối với bạn, những điều này có vẻ giống như những trò đùa nhẹ nhàng, nhưng chúng có thể khiến con bạn sợ hãi hoặc khiến chúng lo lắng về những điều không hay xảy ra.
• Hứa với con bạn rằng bạn sẽ đến đón chúng nếu chúng nhớ nhà – Mặc dù đây có vẻ là cách đơn giản nhất để làm dịu nỗi nhớ nhà của con bạn, nhưng việc đưa con bạn về nhà ngay khi chúng cảm thấy choáng ngợp sẽ không cho chúng đủ cơ hội để vượt qua nghịch cảnh và xây dựng bản thân. cảm giác độc lập.